آثار انتظار

 آثار انتظار امام زمان (عج))

اعجاز

«ماأحسن الصَّبر و انتظار الفرج»؛ «چه‌قدر نیکوست صبر و انتظار فرج».

با توجه به روایاتی که درباره انتظار و منتظران در منابع روایی ذکر شده است این سوال مهم به ذهن می رسد که چرا انتظار از چنین فضیلت برجسته‌ای برخوردار است؟ در پاسخ باید گفت که انتظار حلقه‌ی اتصال شیعه با امام معصوم (علیه السلام) و معیار ارزش انسان‌ها و عامل پویایی و سازندگی و اجتماع است. بنابراین اثرات مفید و سازنده‌ای برای منتظران واقعی دارد که به چند مورد آن اشاره می‌گردد:

1- -صبر

شرایط بسیار دشوار عصر غیبت, مستلزم آن است که هر شیعه‌ی منتظری, در برابر مشکلات و گرفتاری‌ها بایستد و از موجودیّت و هویّت خویش دفاع کند و صبرش, مغلوب حوادث نشود. امام رضا (علیه السلام) در رابطه با همراهی و ملازمت صبر و انتظار فرج فرموده‌اند:

«ماأحسن الصَّبر و انتظار الفرج»؛ «چه‌قدر نیکوست صبر و انتظار فرج».

نتیجه‌ی صبر در انتظار, پیروزی است. امام کاظم (علیه السلام) در این زمینه می‌فرمایند«هر کس صبر کند و انتظار کشد, به فرج و پیروزی می‌رسد و انتظار فرج بخشی از فرج است.

این مسأله چنان حیاتی است که صابران دوره‌ی انتظار, از گروندگان به غیب, بلکه از مفلحان و رستگاران شمرده شده‌اند.

پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله وسلم) می‌فرمایند:

«طوبی للصّابرین فی غیبته! طوبی للمُقِیمِین فی مَحَبَّته ... اولئک وصَّفهم الله فی کتابة فقال:والّذین یُؤمِنُونَ بِالغَیبِ  و قال: اولئکَ حِـزبُ اللهِ ألا أنّ حِزبُ الله هُمُ المـُفلِحُون  »؛ «خوشا به حال صبر کنندگان در دوران غیبت مهدی (علیه السلام)! آن‌ها همان کسانی هستند که خداوند وصف ایشان را در کتاب خود آورده‌است, آن‌جا که می‌گوید: کسانی هستند که به غیب ایمان آورده‌اند و همچنین آنان حزب الله هستند، آگاه باشید حزب خداوند همان رستگارانند.»

2- -امید

انتظار فرج, از آن جهت مورد تأکید و توصیه‌ی اهل‌بیت‌(علیهم السلام) قرارگرفته‌است که در شیعه‌ی منتظر, امید به آینده را پدید می‌آورد و همین امید, نقش بزرگی در زندگی او دارد.

امام علی (علیه السلام) می‌فرمایند:

«إنتظروا الفَرج و لا تَیأسوا مِن رَوح الله فإنَّ أحبَّ الاعمال إلی الله عزَّ و جلّ إنتظار الفرج مادامَ عَلَیه المؤمن»؛ «منتظر فرج (از جانب خدا) باشید و از رحمت و دست‌گیری خداوند ناامید نباشید. همانا دوست داشتنی‌ترین کارها در پیشگاه خداوند عزّوجل انتظار فرج است تا وقتی که مؤمن این حالتِ خود را حفظ کند.»

انتظار فرج یعنی در گرفتاری‌ها امید به رحمت خداوند داشتن؛ هر قدر اعتقاد به توحید در انسان قوی‌تر باشد، انتظار فرج در او بیشتر و شدیدتر می‌شود. به همان اندازه که یأس از رحمت خداوند، مبغوض ذات مقدسش می‌باشد، انتظار فرج، محبوب اوست.

همچنین منتظر به در راه بودن می‌اندیشد نه رسیدن، و چون امیدوار است، در راه رسیدن به هدف کار می‌کند. و هر چه امیدش در این راه بیشتر باشد یقیناً سعی و تلاشش هم بیشتر خواهد بود، همان‌گونه که امام علی (علیه السلام) می‌فرمایند:

«کُلُّ مَن رَجا، عُرِفَ رَجَاؤُهُ فِی عَمَلِه»؛ «هر کس امید داشته باشد، این امید از عمل وی شناخته می‌گردد.»

-3- اصلاح و خودسازی

شاهد دانستن امام در همه‌ی امور ـ چه کارهای پنهانی و چه آشکار ـ سبب می‌شود تا منتظر فرج، دست از پا خطا نکند و همواره مسیری را در پیش بگیرد که به جلب رضای خاطر امامش، اطمینان حاصل کند. حفظ دین برای این شخص مهم‌تر از هر مسأله‌ی دیگری است و حاضر نیست به هیچ قیمتی و برای رسیدن به هیچ لذتی از کسب خشنودی امامش صرف نظر کند. این‌جاست که پرداختن به تهذیب نفس و شناخت راه‌های آن برای منتظر فرج اهمیت ویژه‌ای پیدا می‌کند.

امام صادق (علیه السلام) می‌فرمایند:

» «مَن سَرَّه أن یَکُون مِن أصحابِ القائم (علیه السلام) فَلینتَظِرُ وَ لیعمَل بِالوَرَعِ وَ محاسِنَ الأخلَاقِ و هُوَ مُنتَظِر«هر کس دوست دارد از یاران قائم (علیه السلام) باشد باید منتظر باشد و در حال انتظار به پرهیزگاری و اخلاق نیکو رفتار نماید.»

امام عصر (علیه السلام) نیز با توجه به ناگهانی بودن امر ظهور همه‌ی شیعیان را در زمان غیبت به انجام اعمال پسندیده و دوری از اعمال ناپسند فرا خوانده، می‌فرمایند:

«فَلیَعمَل کُلُّ امرِیءٍ مِنکُم بِما یقرَبُ به مِن مَحَبَّتنا و لِیتَجَنَّب مایُدنیهِ مِن کَراهَتِنا وَ سَخَطِنا، فَإِنَّ أمرَنا بَغتَةً فُجاءَةٌ حینَ لاتَنفَعُهُ تَوبَةٌ و لایُنجیهِ مِن عِقابِنا نَدَمٌ عَلی حَوبَةٍ» «پس هر یک از شما باید آن‌چه را که موجب دوستی ما می‌شود، پیشه‌ی خود سازد و از هر آن‌چه موجب خشم و ناخشنودی ما می‌گردد، دوری گزیند؛ زیرا امر ما به یکباره و ناگهانی فرا می‌رسد و در آن زمان توبه و بازگشت برای کسی سودی ندارد و پشیمانی از گناه کسی را از کیفر ما نجات نمی‌بخشد.»

4- -آماده کردن خود برای پیوستن به امام (علیه السلام)

زندگانی منتظر فرج امام زمان (علیه السلام) با آرزوی یاری کردن امام (علیه السلام) و امید پیوستن به ایشان شکل می‌گیرد و این نوع زندگی خود از بالاترین فرج‌ها برای مؤمن منتظر می‌باشد. بنابراین او خود را برای نیل به آرزوی بزرگش آماده می‌کند. و برای رسیدن به این مقصود، در قدم اول، رابطه‌ی خود را با امام (علیه السلام) قوی‌تر می‌سازد. رابطه با امام عصر (علیه السلام) این است که انسان خود را ملزم سازد که در هیچ امری از ایشان فاصله نگیرد و در همه‌ی امور زندگی با حضرتش اتصال و ارتباط داشته و مقید به تبعیت از ایشان باشد.

دومین قدم در ایجاد آمادگی برای پیوستن به امام (علیه السلام) این است که منتظر، همه‌ی نیروهای مادی و معنوی خود را در جهت یاری امام (علیه السلام) و در خدمت برآورده شدن اهداف ایشان قرار دهد.

-5- تربیت منتظران راستین

یکی از درخواست‌های منتظران واقعی از خداوند متعال این است که:

«و تَجعَلُنا فیها مِن الدُّعاةِ إلی طاعَتِک»؛ «و در آن حکومت و دولت، ما را از کسانی قرار ده که مردم را به فرمان‌برداری از تو فرا می‌خوانند.»

با کمی تأمل در مفهوم این دعا در می‌یابیم که بودن جزء دعوت‌کنندگان به امام عصر (علیه السلام) در دولت ایشان آرزوی هر منتظری است لیکن باید دانست که این امر میسر نمی‌گردد مگر این‌که از دعوت‌کنندگان به حضرت، در دوران غیبت ایشان نیز باشد.

در واقع منتظران واقعی امام عصر (علیه السلام) تنها به آماده کردن خود برای استقبال از ایشان و پیوستن به حضرتش راضی نمی‌شوند، بلکه خود را موظف می‌دانند که این آمادگی را در سایر مؤمنان نیز ایجاد کنند و در حقیقت به تربیت منتظران واقعی می‌پردازند.

از امام صادق (علیه السلام) در توضیح آیه‌ی مَن أحیاها فَکأنّما أحیا النّاسَ جَمِیعاً «هر که نفسی را حیات بخشد مثل آن است که همه‌ی مردم را حیات بخشیده است.»، سؤال شد، فرمودند:

«مَن أَخرَجها مِن ضَلالٍ إلی هُدی، فَکأَنَّما أحیاها، وَ مَن أَخرَجَها مِن هُدی إلی ضَلالٍ، فَقَد قَتلَها»؛ «هر کس انسانی را از گمراهی به سوی هدایت نجات دهد، گویی که او را زنده نموده. و هر که او را از راه صحیح به گمراهی بکشاند، هر آینه او را کشته است.»