توبه وندامت قلبی

چگونه توبه کنیم که خدا ما را ببخشد؟

 توبه ندامت قلبی و پشیمانی واقعی از گناهان گذشته است؛ که با ذکر: استغفراللّه ربى و أتوب الیه، بر زبان جاری می شود. توبه‌ واقعی آن است که علاوه بر اعتراف به جهل و ندامت و تنفّر قلبی، با عمل نیکو و صالح ، کاستی ها جبران شود.  قرآن می فرماید : پروردگارت نسبت به آنان که از روی جهل اعمال بد انجام داده اند، سپس توبه کردند و در مقام جبران بر آمدند، آمرزنده و مهربان است.(نحل/۱۱۹)  گناهانی که از انسان سر می زند، از دو حالت خارج نیست : 1⃣ یک دسته حق الله است: مثل ترک نماز و روزه، راه جبرانش این است که قضای آن را به جا آوریم. اگر از عهده قضای همه آن برنمی‌آییم، هر مقداری که می‌توانیم، انجام بدهیم. 2⃣ دسته دوم حق الناس است: جبران حق الناس آن است که رضایت قلبی صاحبان حق را به هر صورتی شده، باید به دست آوریم. اگر مالی را از مردم تصرّف کرده ایم یا ضایع نموده ایم یا ضربه‌ای بر بدن آنان وارد کرده‌ایم که دیه یا قصاص دارد، باید یا رضایت آنان را جلب کنیم و یا مال و دیه را به آنان بدهیم. در غیر امور مالی، اگر با زبان یا عمل خود ، روح کسی را آزرده‌ایم و آبرو و حیثیت او را برده‌ایم، در صورت امکان از آنان رضایت بگیریم اما اگر ممکن نیست یا در قید حیات نیستند، برای آنان دعا و استغفار کنیم و صدقه و خیراتی برایشان هدیه نماییم.